Wie houdt wie voor de gek?

Gisternacht had de NOS een leuk nieuwsitem. Bij bekende toeristische plekken in de stad Rome, zoals het Colosseum en de Engelenburcht, doen dagelijks tientallen mannen zich voor als gladiator of Romeinse soldaat. Door zich te verkleden plaatsen ze zich in de verbeelding van de toeristen die naar de stad komen omwille de indrukwekkende overblijfselen van de glorietijd. Het zien van de Romeinse soldaat op straat helpt hun inlevingsvermogen  de stad te zien waar ze voor komen: het oude Rome!

Toeristen op de foto met een Romeinse legionnaire

Het is flauw om te denken dat de toeristen die met deze mannen op de foto gaan denken dat ze naast een echte gladiator staan. Natuurlijk weten ze dat deze mannen geen deel uitmaken van Romeinse legionen of op leven en dood vechten in de arena. Maar als ze beseffen dat deze man net zo min een gladiator is als dat ze zelf zijn, waarom betalen ze dan bedragen oplopend tot wel 10 euro om met deze man op de foto te mogen? Jezelf als soldaat of gladiator verkleden voor toeristen is een lucratieve bezigheid. Zelfs zo dat de concurrentie tussen de acteurs regelmatig tot geweld leidde en de politie verkleed als gladiatoren undercover is gegaan om de gewelddadige criminelen op te pakken. Wie houdt wie hier nu voor de gek?

Nog een voorbeeld, wederom een nieuwsitem van de NOS. Het is 50 jaar geleden dat de Berlijnse muur werd gebouwd. De muur is in 1989 toen vrijwel helemaal weer met de grond gelijk gemaakt. Maar de toeristen in Berlijn komen naar daar om de muur te bekijken. Ze blijken teleurgesteld dat de muur er niet meer staat. Er loopt nog een lijn door de stad waar de muur ooit heeft gelopen en hier en daar zijn er enkele stukken muur overeind blijven staan. Maar de toerist ziet liever de echte muur zoals die er ooit stond want dat zou ze helpen inbeelden hoe het hier toen was. Moet Berlijn de muur weer opbouwen?

Toerisme is voor veel plekken in de wereld een belangrijke bron van inkomsten. Niet gek dus dat de lokale bevolking en overheid graag de toerist tegemoet komt in zijn verwachtingen, ook al zijn deze soms ver van authentiek. In sommige gevallen lijkt het wel alsof het toerisme sommige culturen in stand houdt. Personen of stammen die zich voordoen te leven volgens oude culturele wijze en tradities kunnen overleven omdat dit past in de verwachtingen van de toerist. Zonder deze betalende toerist hadden ze misschien hun levenswijze lang geleden al moeten opgeven en hadden ze een baan gezocht in de moderne samenleving. Over zulke vormen van geënsceneerde authenticiteit ben ik een artikel aan het schrijven voor het tijdschrift MarkEUR. Zodra deze editie uitkomt zal ik een link op dit blog plaatsen.